السلام علیکم و رحمت الله و برکاته؛
در این مقاله قصد دارم به عنوان یک اهل سنت و جماعت در زمینه جماعت تبلیغ و درستی یا نادرستی رویکرد این جماعت یا به تعبیری شاید بشود گفت حزب را و دلایل آن را از نظر اولا قران و سنت و ثانیا فتاوای برخی علمای مشهور جهان اسلام و استنادشان را که در اینجا شرح خواهم داد بررسی و تنجزیه و تحلیل کنم. در اینجا اساس و منهج جماعت تبلیغ، تاریخچه ی آن، برخی از عقاید و باور های آن ها و نقد و انتقاداتی که به این جماعت می شود را ان شاالله به نگارش درآورم.
حرف ها در مورد جماعت تبلیغ و اینکه رفتن به آن درست است یا خیر فراوان است لیکن ارائه دلیل محکم خیلی کم مشاهده می شود. یکی از دلایلش این است که در شرایط فعلی بنا به برخی مصلحت ها برخی از اهل علم برای ایجاد نشدن تفرقه بین امت مسلمانان و سست نشدن بنیان آن ها با این مسئله به گونه ی خیلی آرام برخورد می کنند. عده ای آن را کاملا و بدون رودربایستی به دلایلی محکم از قران و سنت رسول الله صلی الله علیه و اله وسلم رد می کنند و بسیاری از اعمالشان را بدعی (یعنی نوآورانه در دین) (از آنجا که طبق حدیث ایجاد بدعت در دین حرام است) می دانند. از جمله شیخ آلبانی رحمه الله، شیخ بن باز و چندی دیگر از علمای کبار جهان اسلام که در این زمینه فتاوایی نیز دارند و یا حتی افرادی مانند شیخ حمود التجویری کتابی می نویسند که من آن را در منابع این مقاله قرار خواهم داد.
جماعت تبلیغ (به عربی: جماعة التبلیغ) یا جماعت تبلیغ و دعوت (جماعة التبليغ والدعوة) یکی از جنبش های اسلامی معاصر است که در آغاز در سال ۱۹۲۶ مولانا محمدالیاس این جنبش را به منظور تبلیغ اسلام، از منطقه ای در نزدیکی دهلی هند آغاز کرد که اکنون در بسیاری از نقاط دنیا منتشر شده است.
از جمله بارزترین و شاید محسوس ترین ویژگی های این جماعت که به وضوح در دعوت هایشان (که بنظرم بیش از اینکه به سوی اسلام حقیقی باشد بسوی حزب جماعت تبلیغ است) دیده می شود، می توان به روش آنها که در واقع ترغیب و تاثیر گذاشتن عاطفی و روحی/روانی روی افراد است اشاره کرد. عموما مشاهده می شود داستان ها و حکایت هایی را در راس صحبت هایشان قرار می دهند. یکی از مهم ترین نقد های که به جماعت تبلیغ می شود عدم داشتن علم کافی در مورد مسائل عقیدتی، فقهی و… است البته این را به صورت مطلق نمی توان تعمیم داد.
دعوت جماعت تبلیغ در ابتدا از هند آغاز شد و سپس پاکستان و بنگلادش را در بر گرفت.
اصول جماعت تبلیغ
این جماعت اصولی نانوشته دارد که نسل اندر نسل در میان شان در گردش است و در عرصه ی دعوت و در سفر و و حضر به ان عمل می کند. قسمت هایی از آن به شرح زیر است:
- هر گاه برای دعوت و تبلیغ دین ” تشکیل” و راهی می شوند، فردی را به عنوان امیر بر می گزیننددر عین حال که هیچ کدام پست وسمتی مشخص یا شغلی و دایمی ندارند.
- گروهی که برای دعوت یک منطقه تشکیل شده اند، هر یک رخت خواب و اندکی زاد و توشه بر دوش می گیرد و با رعایت ریاضت و قناعت راهی می شود.
- وقتی به شهر و یا روستای مورد نظر می رسند، تقسیم بندی می شوند: گروهی به خدمت و نظافت مسجد می پردازند و عده ای به گشت و گذار در محله و منازل و مغازه ها مشغول می شوند، و همراه با اذکاری که بر زبان جاری می سازند ، مردم را برای شنیدن ” بیان ” فرا می خوانند.
- هنگام بیان همگی گرد هم می آیند، و پس از پایان آن از حضار، ” تشکیل” در راه خدا را ” مطالبه می کنند. این تشکیل برای یک یا سه روز یا یک هفته یا چهل روز یا چهار ماه و یک سال است. توصیه می شود هر ” کارگزار” و فرد جماعتی در حداقل درماه سه روز، در سال، چهل روز و در عمر چهار ماه تشکیل می شود.
- بعد از نماز صبح، نماز گزاران را به مجموعه هایی تقسیم می کنند و هر یک از مبلغان شان در حلقه ای جداگانه به تعلیم سوره ها و آیات قرآن مشغول می شوند.
- معمولا” سه روز در هر مسجدی می باشند.
- در منزل هیچ کس مهمان نمی شوند و قامت در مسجد ضروری است.
- هزینه های هر کس بر عهده ی خودش است، ولی اکرام و احترام، و همکاری و ایثار در میان شان فراوان به چشم می خورد.
- به نماز شب و تهجد اهمیت زیادی می دهند و یا اشک و تضرع شبان گاهی از خداوند کی خواهند که افراد را به دست شان هدایت دهد. (منبع:وب سایت اصلاح)
بعضی از نقد هایی که به جماعت تبلیغ می شود
- جماعت تبلیغ گسترش افقی و عددی دارد، نه کیفی و حقیقی.
- احادیث جهاد را به تشکیل و خروج از نوع خودشان تفسیر می کنند.
- در روایت احادیث ضعیف و حتی موضوع (جعلی) سهل انگاری می کنند.
- از جمله نشانه های این مورد میتوان به کتاب فضائل اعمال که سالیان سال است مورد اتکای آنها قرار دارد ودائم آن را می خوانند و برای مردم بازگو می کنند اشاره کرد. این کتاب سرشار است از احادیث ضعیف و غیر قابل استناد.
- کارشان برای جاری ساختن احکام اسلامی در زندگی مردم کافی نیست، همچنان کارشان برای مقابله با موج های فکری دشمنان اسلام که با همه توان خود بخاطر مقابله و جنگ با اسلام و مسلمانان اماده میشوند، کفایت نمی کند.
- استناد به دلایل منطقی و علمی محکم و استوار برای دعوت به اسلام ندارند. به همین سبب در مبارزه با افرادی که خداناباورند یا به شکلی از اشکال دچار انواع شرک شده اند ناتوانند.
- در میان آن ها عقاید صوفیانه وجود دارد.
در آخر این را نیز عرض میکنم که جدا پذیرای نظرات و انتقادات شما هستم.
منابع مفید در این زمینه
- اهل سنت ایران فرصت ها و چالش ها، دکتر عبدالظاهر سلطانی، نشر آراس
- القول البليغ في التحذير من جماعة التبليغ، حمود التجویری
بنده نه مذهبی هستم و نه عالم با وجود اینکه اشتباهاتی در افراد جوان تبلیغی می بینم
ولی بنظر بودن جماعت تبلیغ بهتر از نبودش هست یعنی من طی این چند سالی که جماعت تبلیغ تو شهرما رواج داشته بنظرم یجورایی جوون های ما رنگ و بوی دینی دارند. و بنظر اگر نبودش می بود شاید موضوعی دیگر اتفاق می افتاد.
بله. ممنون از نظرتون. من فکر می کنم بدعت های زیادی در این جماعت هست، احادیث ضعیف و اشکالاتی در عقیده ولی از طرفی تاثیر زیادی روی جامعه داشته، که بنظر من بخاطر طریقه ی این جماعت است که روی احساسات تمرکز دارد (با توجه به اینکه اساس این حزب با تصوف ارتباط زیادی دارد). با وجود اختلافاتی که بین علما در مورد این قضیه وجود دارد نظر شخص بنده این است که اگر این جماعت با همین متدلوژی پیش برود خطری برای جامعه نیز هست. دنیا گریزی چیزیست که ما را خصوصا در قرون اخیر از علم و پیشرفت عقب رانده است.
السلام علیکم،
مطلبتون را خوندم، اگر مایلید جوابیه مختصر در مورد نقدهایی که درمورد جماعت تبلیغ در سایت نوشته اید را برای شما ارسال با این شرط که جوابیه مرا در سایت خود منتشر کنید.
سلام بنظرم علما نمی‌خواهند عیوب را بگیرند واگرنه جماعت تبلیغ با علما بیشتر کارایی داره تا یکعده کم سواد که سوالات مجبور میشوند باسفسطه جواب بدهند وقتی علما وارثان پیامبران ند الان هم باید کیفیت با حضور خودشون بالا ببرند
علیکم السلام و رحمت الله؛
جوابیه خود را در همین بخش کامنت ها ارسال کنید؛ برای همگان نمایش داده می شود. در صورت لزوم پاسختان را نیز خواهم داد.
سلام علیکم امروز جوانان ما غرب را الگوی خود را قرار دادند جماعت تبلیغ هدفش گرفتن دست جوانان به سوی الله و مسجد هست هدفش خیرخواهی و دلسوزی برای امت هست و در تشکیل تمام هزینه از جیب خودش هست هیچکس را مجبور نمیکنند که حتما باید فقط به کتاب فضایل اعمال رجوع کند جماعت تبلیغ عالم هم دارد و بیسواد هم دارد واین نشانه اینست که واسه همه ورود آزاد هست بنظر من کارشان مبارک هست وحتی در اروپا بسیاری زیر دستشان مسلمان شدند میتوانید تحقیق کنید چون هدفشان فقط رضای الله است وخودرا مسول نشر اسلام میدانند
و علیکم السلام، دعوت باید بر اساس حکمت باشد. منابع مورد استفاده در جماعت تبلیغ به خصوص کتاب فضائل اعمال احادیث ضعیف زیادی داره که شخصا بار ها و بارها دیده ام که نقل میشه. ایرادات دیگری هم این جامعت وارد است. بحق اینکه خیر خواه هستند هم بنظرم دلیلی بر این نمیشه که بر آنها نقدی وارد نشه. نهایتا هر گروهی یک سری ایرادات دارند. باید سعی بکنیم خودمون رو بهتر کنیم و بر اساس منهج پیامبر (ص) پیش برویم.
اگر در آینده نهضتی با هر نامی بیاید که همه علما در آن باشند و کتاب شان صحاح سته باشد و حرفشان تفسیر قرآن آیا نقدی بر روش آنها خواهیم داشت؟
از آینده خبر نداریم اما اگر چنین شود،مادامی که گروهی از مردم به خیر از راه درست و با حکمت دعوت می کنند، وظیفه ما هم کمک کردن و همراه شدن است. والله اعلم
علما رو بیارید تو مساجد تا جماعتی بی سواد انسان های بی دین و ضد دین و … رو بیارن به مسجد و علما باقی کارشونو انجام بدن.
علما خوابن و چشم دیدن ضعف خودشونو نمی بینن
نوشته بودین ) به نماز شب و تهجد اهمیت زیادی می دهند و یا اشک و تضرع شبان گاهی از خداوند کی خواهند که افراد را به دست شان هدایت دهد(
سبب پیشرفتشون همینه انسانی هایی درونشون پیدا شده که دزد بودن، قاتل بودن، مشروب خوار بودن، زنا کار بودن به سبب همین جماعتی ها هدایت شدن بعد شما بشین اینجا فقط بگو ضعیفه
نویسنده کتاب شیخ الحدیث هستش بعد شما چه جایگاهی دارین که در موردشون صحبت می کنین ؟
شما از کجا می دونین که این علمایی که ازشون اسم میبرین که فلان و بسان گفتن از جاسوس های غربی نباشن و برای تخریب جماعت صحبت نکرده باشن ؟
سلام علیکم.
در پاسخی که نوشتید نکات بسیاری هست که من شخصا با دلایل خودم، مخالفم. از جمله اینکه گفتین “علما خوابن و چشم دیدن ضعف خودشونو نمی بینن”. تغییراتی که اهل علم خصوصا در ناحیه جنوب که خودم هستم در سالهای اخیر ایجاد کردند شگرف و فوق العاده است. انسان هایی که پای زیارت میرفتن و شفا میخواستند، حیکل میبستند و کار های نظیر آن. انسان خواب نمیتونه چشم دیگران رو باز کنه و لذا بنظرم این حرفتون کاملا اشتباهه و خصوصا که جمع بستید بین همه علما، حال آنکه اینان کسانی هستند که عمر خود را در راه دین الله گذاشته اند و به مطالعه و تحقیق و دعوت می پردازند.
و در مورد این عبارتتون: “بعد شما بشین اینجا فقط بگو ضعیفه”! من علم حدیث ندارم و توان و اجازه ی تایید یا رد حدیث رو ندارم. بحث نقل احادیث ضعیف در جماعت تبلیغ از جمله مهم ترین نقد هایی است که به این حماعت روا داشته می شود و البته که به جا و صحیح هم هست. از جمله دلایلش هم میتوان به استفاده و استناد مکرر و جامع از کتاب “فضائل اعمال” اشاره کرد که احادیث ضعیف، منقطع السند و موضوعی در آن بسیار یافت می شود. و البته کتابی توسط اهل عمل نشر شده به نام “صحیح فضائل اعمال” که ایکایش طی سالهای اخیر به عنوان جایگزین استفاده می شد.
و در مورد این مطلب: “شما از کجا می دونین که این علمایی که ازشون اسم میبرین که فلان و بسان گفتن از جاسوس های غربی نباشن و برای تخریب جماعت صحبت نکرده باشن ؟” برچسب و تهمت جاسوسی و نفاق به اهل علم فقط به بهانه ی مخالفت با باور های شما کار درستی نیست. ای کایش بتونیم تفاوت های اندیشه هایمان را بپذیریم و اگر بحثی هم هست در چارچوب دین و بصورت اساسی پیش برود نه بر اساس قال و قیل ها و افکار شخصی که گاها از روی تعصبات ما روی باور هایمان ناشی می شوند.
در آخر این آیه ی الله سبحان در آیه ی 103 سوره ی آل عمران رو برای شما و خودم یادآور میشم که:
وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا ۚ وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَكُنتُمْ عَلَىٰ شَفَا حُفْرَةٍ مِّنَ النَّارِ فَأَنقَذَكُم مِّنْهَا ۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ
بارک الله خیر.
سلام علیکم،رستگاری همه ما درمتقی شدن است،باگواهی از رسول الله صلی تعالی علیه وسلم نشانه مومن رفت وامد به مسجد است و.. صدق النبی ،اینان جمعی ان شاالله مومن هستن وخیر وبرکات زیادی برا امت داشته اند ،بلی نقد شما وارد است راجب فضایل اعمال ومجهزنبودن به برخی اطلاعات جهت دفاع وصحبت پیرامون مسایل ریز ودرشت دینی و علوم روز، لیکن این دغدغه شان نیست،بی قراری شان خالی شدن مساجداز نمازگزار است، علم تقوا نمی آورد،عبادت ومجاهدت تقوا ساز است وعلم زیبنده اش می کند،بهتراست باایشان باشید وآن کمبود هارا خودتان جبران کنید واز اندیشه هایتان بهرمندشان کنید،ماخیرزیادی ازاینان دیدیم،سالک راه حق وصوفی، اگراز شریعت خارج نشود وعقیده توحیداشاعه کند،مانعی ندارد،اصل تقواست.
السلام علیکم
ممنون از اینکه نظر خودتون رو در این رابطه با ما به اشتراک گذاشتید
هدف اسلام چی هست؟مار من و شما چی هست؟امروز در مسجد جماعتی ها اومدن و عالم مسجد رفت برای خودش چرا؟شما بجای این که بیایی بگی جماعت فلان هست خوب شما بیا و بهشون یاد بدهید تا پیشرفت کنند
در ضمن اصلا هم دلایل شما محکم و با سند نبود که اول گفتید دلایل محکم دارم فقط نظر خودتون رو گفتید دوما الان در جماعت های خراسان عالم ها هم شرکت میکنند اگر علما این جماعت رو قبول نداشتن خودشان تشکیل نمی‌شدند
موندم جفنگیات از کجات در میاد کاش حداقل رفته باشه دیده باشید نه اینکه بقیه هر چی گفتن شما مثل طوطی تقلید کنید و پخش کنید
8 ساله تو جماعت تبلیغم تاحالا این چرندیاتی که بیان میشه رو ندیدم
السلام علیکم، ای کاش با ادبیات بهتری و به صورت جز به جز مطالب من رو رد می کردید تا می شد از ان نتیجه ای گرفت. و اینکه خطاب دادن القابی مانند طوطی و… و جفنگ خواندن این مقاله کمکی به درک و رشد و اصلاح ما نمی‌کند.
ای کاش بدون تعصب بنگریم، خوبی ها و ضعف ها را ببینیم و عملا در پی اصلاح باشیم. بارک الله خیرا🌷